Vatikan Devlet Başkanı ve Roma Katolik Kilisesi'nin lideri Papa Francis 88 yaşında hayatını kaybetti. Kilisenin 'ilerici' kanadından olan ve Kilise tarihinde Avrupalı olmayan ilk Papa olan Arjantinli Papa Francis'in ardından Roma Katolik Kilisesi, Katolik dünyasının yeni ruhani liderini seçecek.
Papa Franciscus, 2013 yılında 266. Papa olarak göreve gelmişti. Zatürre nedeniyle ciddi tedaviler gören Papa, 21 Nisan Günü hayatını kaybetti. Papa'nın ölümü ardından yerine gelecek kişi ve uygulanacak adımlar merak konusu oldu. “Sede vacante” olarak adlandırılan Papa'nın ölümü sonrasında yeni isim kardinaller tarafından seçilene kadar koltuğun boş kalacağı dönemde gözler Kardinaller Meclisi'nde olacak. İşte, Papa'nın ölümü sonrasında yaşanacaklar...
PAPA NEDEN ÖLDÜ?
Katoliklerin ruhani lideri Papa Franciscus, 21 Nisan'da hayatını kaybetti. Papa'nın bir süre önce zatürre sebebi ile tedavi altığında olduğu biliniyordu. Kısa süre önce de görevine gelen Papa, görevini de sınırlı olarak sürdürüyordu.
PAPA ÖLDÜĞÜNDE NE OLUR?
Papa'nın ölümü Kutsal Roma Kilisesi'nin Camerlengo'su tarafından teyit edilir ve Vatikan tarafından da ölümü ilan edilir.
Camerlengo Papa'nın ölümünü belgeler ve yatak odasını ve çalışma odasını mühürler. Mührünün açılması ve içindekilerin elden çıkarılması için yerine gelecek kişinin seçilmesi beklenir.
Papa'nın öldüğünü tasdik eden Camerlengo, Vatikan Bazilikası Başrahibi'ne ve Roma Piskoposluğu Kardinal Vekili'ne durumu bildirir. Haberi Roma Şehri'ne duyuran Kardinal Vekili'dir. Camerlengo, Papa'nın yüzüğü ve mührünü yok eder.
Ölümünden sonra Papa'nın bedeni kutsanır ve giysileri giydirilerek tahta bir tabuta yerleştirili. Papalık Hanedanı ve Kardinallerin özel ziyaretleri için Vatikan'da uygun bir yere götürülür. Daha sonra, resmi olarak sergileneceği Vatikan'ın Patriklik Bazilikası olan St. Peter'a götürülür. Orada, cenaze töreninden önce merhum papanın halk önündeki ziyareti gerçekleşecektir.
PAPA NASIL, NE ZAMAN SEÇİLİR?
Papa'nın ölümü ardından 9 günlük yas ilan edilir. Ölümünden 5 gün sonra da Kardinaller Heyeti toplanır.
Papa öldüğünde, Camerlengo ve diğer iki kardinal yeni bir papa seçilene kadar Katolik Kilisesi'nin sorumluluğunu üstlenir. Bir sonraki Papa genellikle bir papanın ölümünden yaklaşık iki hafta sonra seçilmiş olur.
Kardinaller tarafından yeni bir Papa seçmek için gerçekleştirilen seçim süreci Conclave de, Kardinaller bir anahtarla Sistine Şapeli'ne kilitlenirler. "Konklav" Latince kökenli, "anahtarla kapatılmış" anlamına gelen bir kelime. Bu, oylama üzerinde herhangi bir etki olmaması adına yapılır.
Papa öldüğünde 80 yaşın altındaki tüm kardinaller, aforoz edilmiş olanlar da dahil olmak üzere, konseyde oy kullanma hakkına sahiptir.
Seçimin ilk gününde, 120 tane kardinal Sistine Şapeli'ne girmeden önce ayin yaparlar ve burada apostolik anayasaya yemin ederler. Bu sırada, yeni bir Papa'nın seçilmesini engelleyebilecek bir kurumu desteklememeye yemin ederler ve her zaman Katolik egemenliklerini korurlar. İlk oyu kullanırler.
Herhangi bir kardinalin yeni Papa olarak ilan edilebilmesi için, kardinalin oylarının en az üçte ikisini alması gerekir. Bu oy oranına ulaşılana kadar her gün Sistine Şapeli'nde buluşmaya devam edeceklerdir.
Her oylamadan sonra tüm evraklar (oy pusulası, notlar gibi) yakılır. Şapel'den çıkan duman siyahsa henüz papa seçlmedi demek, beyaz dumansa yeni Papa'nın seçildiği bildirilir. Usüle göre seçilen kişi, şapelin önüne çağırılırken Papalık görevini kabul edip etmediği sorulur. Cevap evet ise, yeni Papa'dan Papalık ismini seçmesi isteniyor.
Seçilen yeni Papa, Sistine Şapeli'nin yanındaki Gözyaşı Odası'na götürülür, burada yeni beyaz cübbesini ve kırmızı terliklerini giyer. Yeni Papa Vatikan'da toplanan kalabalığa duyuruluyor.
Öte yandan Papa olmak için herhangi bir yaş sınırı yoktur.
YENİ PAPA İÇİN ADAYLAR KİM?
Pek çok Katolik yorumcuya göre, mevcut papa hala hayattayken bir sonraki papanın kim olabileceğine dair açık spekülasyonlar saygısızlık. Ancak dikkatler kaçınılmaz olarak potansiyel papa adayı olan ve İtalyanca'da "papabili" olarak bilinen kardinallere çekilmiş durumda. Önde gelen adaylar farklı geçmişlere ve ideolojik bakış açılarına sahip olduğundan, konseyin nihai seçimi Kilise'nin gelecekteki yönünü değiştirebilir.
İlk aday her zamanki gibi bir İtalyan, Kardinal Pietro Parolin.
"Bir Vatikan diplomatı" olan 70 yaşındaki İtalyan kardinal Pietro Parolin, Papa Francis'in dışişleri bakanı ve yerine geçmesi için şu anki favori isim. Parolin, 10 yıl önce ABD ile Küba arasındaki buzların erimesine ve 2018'de Vatikan ile Çin arasında imzalanan anlaşmaya aracılık etmesiyle tanınıyor.
ABD'li Katoliklere göre, mevcut jeopolitik dalgalanmalar göz önünde bulundurulduğunda, kardinal seçiciler bir diplomata ihtiyaç duyuyor olabilir. 11 yıl boyunca Papa Francis'in "görev değişikliklerinden" azade olan Kardinal Parolin, 'hasarları onarabilecek ılımlı biri' oarak görülüyor.
Bir diğer aday, Filipinler'den Kardinal Luis Antonio Tagle.
Filipinli 67 yaşındaki kardinal Luis Antonio Tagle, Vatikan gözlemcileri arasında uzun zamandır önde gelen bir papabili. ABD'li Katoliklere göre Tagle "medyaya yakın, karizmatik ve neşeli".
Seçildiği takdirde ilk Asyalı papa ve Hertfordshire'da doğan ve 1150'lerde görev yapan 4. Adrian'dan beri "tarihte gerçekten akıcı bir şekilde İngilizce konuşan ilk papa" olacak.
Kardinaller Koleji Raporu'na göre Kardinal Tagle duygularını rahatlıkla gösterebiliyor ve şakacı, halktan biri gibi bir tavrı var. Sol eğilimli politikaları Papa Francis'in sosyal adalet konularında nispeten ilerici görüşlerine benziyor.
Diğer aday Gana'dan, Kardinal Peter Turkson.
Çok dilli İncil bilgini Kardinal Peter Turkson, 76 yaşında, aurası güçlü ve yumuşak dilli olarak tanımlanıyor ve uzun süredir önde gelen adaylardan biri olarak görülüyor. Ancak eşcinsellik, ekoloji ve sosyal adalet konularındaki nispeten liberal görüşleri, onu bazı kardinal arkadaşları ve kendi ülkesi Gana'daki piskoposlarla karşı karşıya getirmekte.
Katolik nüfusun giderek arttığı Afrika'dan bir Papa seçilmesine yönelik bir heyecan olsa da Kardinal Turkson genel olarak birleştirici bir aday olarak görülmüyor.
Macaristan'dan Kardinal Péter Erdő de bir diğer aday: Ödüllü bir akademisyen ve entelektüel olan 72 yaşındaki Kardinal Péter Erdő'nün mevcut Papa'dan daha muhafazakâr olduğu ve potansiyel bir "uzlaşma seçimi" olarak görüldüğü belirtildi. Komünist bir rejim altında yetişmiş - 1956'da işgalci Sovyet birlikleri evlerini yaktığında ailesi sadece sırtlarındaki giysilerle kaçmış - ve o zamandan beri Macar demokrasisi otokrasiye kayarken ülkesinin kilisesini yönetmiş bir kardinal.
Sürpiz isim: Ukraynalı genç kardinal
Sürpriz aday ise Ukrayna'dan Kardinal Mykola Bychok.
45 yaşındaki Yunan asıllı Ukraynalı Kardinal, 7 Aralık 2024'te Papa Francis tarafından kardinal ilan edildi. Bychock'un "Rusya ile yaşanan savaşta Ukraynalı dostlarının çektiği acılar hakkında etkili bir şekilde konuştuğu ve cemaatinin büyük ölçüde 2014 yılında Rusya ile patlak veren çatışmadan kaçan Rum Katolik mültecilerden oluştuğu" biliniyor. Bychock Aziz Petrus'un tahtına oturmak için çok mu genç? sorusuna ise genel cevap: "Tarih hayır diyor ve görünüşe göre Francis de öyle."
